#HerStoryOfChange – Natalia Cholodova en de zaak tegen Kronospan

Als ecofeministisch netwerk willen we ruimte bieden aan de verhalen van inspirerende voorvechters op het gebied van gendergelijkheid en de strijd tegen klimaatverandering en milieuvervuiling. We geloven dat een duurzame toekomst en een gezonde leefomgeving feministische oplossingen vereisen die de levens van mensen weerspiegelen. Daarom werken we aan transformatieve gendergelijkheid en vrouwenrechten in samenhang met duurzame ontwikkeling en klimaatrechtvaardigheid.

Een van deze kampioenen is Natalia Cholodova

Natalia komt uit Rivne, Oekraïne. Sinds 2015 werkt ze voor de Oekraïense milieuorganisatie Ecoclub, die al meer dan 20 jaar strijdt voor natuurbescherming. Ze is gepassioneerd over milieuwetenschap en -bescherming, waardoor ze ook heeft besloten om dit in haar studie na te streven, en gedreven door de wens om de omgeving waarin ze leeft te beschermen. Ze droomt van een schone, groene en veilige stad – en Rivne heeft veel natuurlijke gebieden die verzorgd en beschermd moeten worden – zodat ook de volgende generaties ervan kunnen genieten.

“We moeten het milieu beschermen voor onszelf en onze kinderen, omdat de natuur veerkrachtig is en zelfs zonder menselijke zorg kan bestaan en herstellen. Echter kunnen mensen niet bestaan en herstellen zonder natuur.”

Toen ze als stagiair-assistent begon bij Ecoclub, werkte ze voornamelijk aan projecten op het gebied van energie en klimaat. Ze was verantwoordelijk voor de communicatie met de lokale overheid en het organiseren van educatieve rondleidingen en evenementen voor de lokale bevolking en gemeentelijke afdelingen over klimaatadaptatieplannen. Ze was hiernaast betrokken bij campagnes tegen potentieel schadelijke bedrijven voor het lokale milieu, zoals het houtverwerkingsbedrijf Kronospan. Ecoclub heeft tegenwoordig partners in bijna alle regio’s van Oekraïne en richt zich zowel op gemeenten en dorpen als op de nationale overheid. Er is daarnaast ook voortdurende samenwerking met veel andere Oekraïense natuurbeschermingsorganisaties, waarmee soms projecten worden uitgevoerd.

De focus van Ecoclub ligt op duurzame energie en klimaatadaptatie. Het begon als een anti-nucleaire organisatie, als reactie op de oprichting van nieuwe afdelingen van de kerncentrale Khmelnytskyi. Anti-nucleaire activiteiten bleven lang de prioriteit, maar uiteindelijk verschoof de focus naar klimaatactie. Gezien het potentieel voor energiebesparing in Oekraïne, begon Ecoclub zich in te zetten voor energie-efficiëntie, gevolgd door inzet op de ontwikkeling van duurzame energieprojecten. Het zwaartepunt van Ecoclubs focus ligt bij deze punten, en wordt sinds 2020 aangevuld met de evaluatie van schadelijke effecten door bedrijven via milieueffectrapportages.

De zaak tegen Kronospan

In 2019 plande Kronospan, een grote Oostenrijkse onderneming met meer dan 50 fabrieken in heel Europa, China en de VS, de bouw van een houtverwerkingsfabriek in de buurt van Rivne. Ongeveer 30% van het hout uit het land zou hier worden verwerkt. Om de impact van een dergelijk proces inzichtelijk te krijgen, vroeg de lokale gemeenschap Ecoclub om een milieueffectrapportage (MER) van Kronospan uit te voeren. Dit was nodig is om de bouw te kunnen bevestigen.

Uit het MER-rapport merkte Ecoclub veel overtredingen op. Zo werden bijvoorbeeld de toegestane niveaus van gevaarlijke stoffen, zoals formaldehyde, overschreden. Formaldehyde is kankerverwekkend en mag daarom niet aanwezig zijn in de buurt van natuurgebieden. Echter zou de Kronospan-fabriek op minder dan 10 km van het stadscentrum en dichtbij een natuurlijk recreatiegebied worden gebouwd. Het MER-rapport toonde dan ook aan dat het niet veilig zou zijn om een houtverwerkingsfabriek in het gebied te hebben. Ecoclub bereidde daarom een officiële evaluatie voor om deze naar het Departement van Ecologie van de Regionale Staatsadministratie van Rivne te sturen en publiceerde een artikel op hun website en sociale netwerken. Als reactie ontving Ecoclub een dagvaarding van Kronospan, inclusief een financiële vergoeding van 150.000 UAH (ongeveer 4.500 EUR) voor de annulering van de evaluatie. Lokale activisten en het hoofd van de Sanitaire en Epidemiologische Dienst van Rivne ontvingen dezelfde dagvaardingen voor het organiseren van protesten en het creëren van bewustzijn over de schadelijke impact van het bedrijf.

Ecoclub en de andere lokale activisten verloren de eerste zitting van de rechtbank. Ze tekenden een beroep aan, maar verloren helaas opnieuw. Ecoclub stopte echter niet met protesteren op sociale netwerken en het vragen om steun van nationale en internationale partners. Ze bleven daarnaast ontvangen vanuit de lokale gemeenschap. Hierdoor lukte het ze om contact te leggen met een lid van het Europees Parlement, Viola von Cramon-Taubadel, die een videoboodschap opnam waarin ze Kronospan veroordeelde voor het onderdrukken van openbare protesten. Ze kreeg hierbij steun van 25 andere leden van het Europees Parlement. De volgende stap was het in beroep gaan bij de Hoge Raad van Oekraïne, wat 1,5 jaar in beslag nam (meer informatie is hier te vinden: https://ecoclubrivne.org/en/kronospan_court/). De Hoge Raad nam het standpunt in van Ecoclub en de andere activisten en veroordeelde de Rechtbank van Rivne, wiens uitspraak in strijd was met de Oekraïense wet op de toegang tot informatie, het Burgerlijk Wetboek van Oekraïne en de Oekraïense grondwet.

“Deze beslissing creëert een belangrijke juridische ‘paraplu’, waaronder bescherming wordt geboden aan iedereen die zich inzet voor het bestrijden van projecten met mogelijke negatieve gevolgen voor het milieu. In het bijzonder hoeft het publiek de ‘authenticiteit’ van hun opmerkingen in het proces van milieueffectbeoordeling niet te bewijzen.”

De zaak is nog niet volledig opgelost, aangezien Kronospan is doorgegaan met bouwen, maar wel met nauwkeurige aandacht voor Ecoclub en andere lokale activisten. Om te kunnen blijven bouwen, heeft het het bedrijf zich uitgerust met een kostbaar luchtmonitoringsinstrument om het luchtvervuilingsniveau te meten. De campagne van Ecoclub werd een voorbeeld voor het beschermen van het recht van individuen om te protesteren tegen vervuilers die het milieu schade toebrengen.

“Het is noodzakelijk dat het publiek betrokken is bij het protest tegen mogelijke vervuilers, om als zodanig een schone, veilige omgeving en een gezonde samenleving te creëren.”