Nairobi – 24 februari 2024

Solidariteitsacties bij de VN-Milieuvergadering

Er kan een zorgwekkende trend worden waargenomen van een toenemend aantal gewapende conflicten. In 2023 was er in totaal sprake van een schokkende 183 conflicten. Regeringen lijken de spot te drijven met het internationaal recht. Ze slagen er niet in de aanvallen op burgers, de verwoesting van hele steden en regio’s (zoals Marioepol, Gaza) en de vernietiging van het milieu te voorkomen en een halt toe te roepen.

Daarom werpen WECF en andere leden van de Women’s Major Group (WMG) van het United Nations Environmental Programme licht op de gevolgen van gewapende conflicten in aanloop naar de VN-Milieuvergadering (UNEA6), die van 26 februari tot 1 maart 2024 plaatsvindt in Nairobi, Kenia.

Solidariteit met mensen die leven onder gewapende conflicten en geweld

Momenteel onderhandelen de ruim 190 lidstaten van de Verenigde Naties over nieuwe resoluties, waaronder een kritische resolutie over “milieuhulp en herstel in gebieden die getroffen zijn door gewapende conflicten”, ingediend door Oekraïne (UNEP/OECPR.6/L.3). WECF heeft samen met de WMG en vier andere Major Groups binnen VN verzocht een moment van stille solidariteit te organiseren tijdens het hooggeplaatste segment van de UNEA6. Tijdens het Global Forum for Major Groups and Other Stakeholders (GMGSF), dat WECF samen met het European Environmental Bureau (EEB) en het WMG mede organiseert, sloten sprekers uit Palestina, Oekraïne en Soedan zich aan bij de plenaire openingsvergadering om op te roepen tot het stopzetten van de agressie en de vernietiging van hun gemeenschappen en het opnieuw bevestigen en toepassen van het internationaal recht.

We hebben dringend maatregelen nodig voor de bescherming van burgers. Wij dringen aan op uiterste inspanningen van alle lidstaten om conflicten een halt toe te roepen – in het bijzonder een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza, bescherming van de Palestijnse bevolking in Gaza en de Westelijke Jordaanoever en de vrijlating van alle gijzelaars. De massale vernietiging van Gaza door de Israëlische regering heeft naar schatting zo’n 28.000 mensen gedood – van wie ruim 11.500 kinderen onder de 18 jaar – en nog eens 24.000 kinderen zijn wees geworden. UN Women meldt dat “elk uur twee moeders worden gedood in het conflict in Gaza”. Als de Israëlische regering doorgaat met een grondoffensief op Rafah, zullen de 1,4 miljoen vluchtelingen uit de rest van de Gazastrook worden getroffen door onvoorstelbaar geweld. Mocht jij als individu het pleidooi voor een onmiddellijk staakt-het-vuren in Gaza willen steunen, overweeg dan om deze petitie te ondertekenen.

Deze dag, 24 februari, markeert de tweede verjaardag van de verschrikkelijke oorlog van Rusland tegen Oekraïne. Een oorlog die meer dan 30.000 burgerslachtoffers heeft veroorzaakt, evenals wijdverbreid gendergerelateerd en seksueel geweld, waaronder verkrachting. Kyiv heeft daarnaast minstens 20.000 kinderontvoeringen door Rusland gedocumenteerd.

Ook in de Ethiopische Tigray-regio lijden ongeveer 3 miljoen mensen honger als gevolg van de effecten van het afgelopen conflict. In de oorlog die woedt in Soedan zijn grote aantallen mensen het slachtoffer geworden van seksueel misbruik en verkrachting en zijn tot nu toe maar liefst 12.000 mensen omgekomen. Soortgelijke verschrikkingen vinden plaats in de conflicten in de Democratische Republiek Congo, Myanmar en andere regio’s.

Deze acute catastrofes leiden tot blijvende schade aan de mentale en fysieke gezondheid van de overlevende bevolking, onder meer als gevolg van de gevolgen van milieuvervuiling (water, bodem, voedsel, lucht, klimaat). Deze gevolgen zijn genderspecifiek. Zo zijn vrouwen en meisjes, in al hun diversiteit, vrijwel altijd degenen die verantwoordelijk zijn voor het halen van water. Water is een essentiële hulpbron, maar staat onder enorme druk ten gevolge van klimaatverandering, conflicten en vervuiling, wat betekent dat vrouwen en meisjes steeds meer uren kwijt zijn aan het verzamelen ervan.

“Milieuhulp en herstel in gebieden die getroffen zijn door gewapende conflicten”

Er is sterke steun van de WMG en andere maatschappelijke groepen voor de conceptresolutie environmental assistance and recovery in areas affected by armed conflicts (UNEP/OECPR.6/L.3). De resolutie heeft mondiaal betrekking op alle regio’s en gemeenschappen die getroffen zijn door gewapende conflicten en is daarom zeer relevant met het oog op de oorlogen en gewapende conflicten die woeden in Oekraïne, Gaza, Soedan, Myanmar, de DRC en vele andere regio’s.

De conceptresolutie erkent dat gewapende conflicten ernstige vervuiling kunnen veroorzaken, waardoor gemeenschappen hard worden geraakt en kwetsbaarder worden voor milieuschade en klimaatverandering. De door bombardementen veroorzaakte verpulvering van hele steden in Gaza en Oekraïne – waar gebouwen vaak asbest bevatten – leidt bijvoorbeeld tot het vrijkomen van zeer giftig stof. Asbest doodt – langzaam maar zeker – door het veroorzaken van verschillende soorten kankers, zoals mesothelioom. Bovendien zijn er enorme risico’s op kernrampen (bijvoorbeeld als gevolg van gevechten rondom de kerncentrale van Zaporizja) en vervuiling door munitie (waaronder door verarmd uranium). Voor Oekraïne is een eerste analyse van de schade en kosten van de Russische oorlog tegen Oekraïne gepubliceerd.

In de conceptpresolutie over Oekraïne worden de VN-lidstaten opgeroepen zich aan het internationaal recht te houden, de schade tot een minimum te beperken en de agressors te verplichten de kosten van het volledige herstel van de schade te dekken. Het roept ook op tot de ontwikkeling van standaarden voor het verzamelen van gegevens over de omvang en de economische verliezen die verband houden met conflictgerelateerde milieuvervuiling en -schade. De conceptresolutie vraagt de lidstaten om alle belanghebbenden te betrekken bij het monitoren van de milieudimensies van gewapende conflicten. Wij dringen tijdens UNEA6 aan op de noodzaak van het aannemen van een krachtige resolutie om de milieuvervuiling als gevolg van gewapende conflicten aan te pakken.