We zijn iets aan het vernietigen zonder dat we het weten

Insecten veroorzaakt tot de grootste groep dieren op aarde en zijn de drijvende motor in ons ecologisch systeem. Ze dienen als voedsel, ze ruimen allerlei zaken op, ze zorgen ervoor dat er weer nieuwe voedingsstoffen vrijkomen en ze zijn voor de bodem en voor het bestuiven. In China worden de bloemen van de fruitbomen begonnen met de hand door mensen bestuift, omdat er door de bestrijdingsmiddelen te weinig insecten zijn. Maar willen wij als Nederland ook die kant op?

De entomologische vereniging in Krefeld is recent met een onderzoek naar buiten gekomen wat de wetenschappelijke wereld op zijn grondvesten deed schudden. Zij hebben namelijk in kaart gebracht hoe het is vergaan met de insecten tussen 1994 en 2016 in West Europa. Uit dit onderzoek is geproduceerd dat de hoeveelheid insecten tussen deze twee periodes is gedaald met 75%. Deze achteruitgang in zo’n korte tijd is zeer verontrustend.

Vrijwillige insecten tellers houden hier in Nederland de stand bij van de hoeveelheid insecten die aanwezig zijn in onze natuur. Dit gebeurt in het Tilburgse natuurgebied de Kaistoep. Ze verzamelen waardevolle gegevens voor de wetenschap. Bioloog Paul van Wielink, die hier als vrijwilliger werkzaam is, vindt het een gemis dat wij als mens zo weinig weten van insecten en ze ervaren als een. Wij zijn als mens ons niet meer bewust dat we bij de natuur horen. Volgens hem zouden we, in plaats van het kijken naar documentaires over Zuid Afrika onze eigen achtertuin kunnen bewonderen. “Dan kun je hetzelfde zien; als je maar goeie ogen opzet, zegt Paul van Wielink. ”

Wat kunnen wij, in onze tuin volgens hoogleraar trekvogel ecologie Theunis Piersma, doen om onze tuin insect vriendelijk te maken? Dat is met naam geen kunstmest en geen pesticiden gebruiken. Uit zijn onderzoek is uitgegeven dat vanaf de tweede wereldoorlog 98% van de huiszwaluwen uit Nederland zijn verdwenen. Dit komt tot de vliegende insecten, waar de zwaluw het van moet hebben, met 95% zijn afgenomen. Onze weilanden zijn in 50 jaar veranderd in de bekende groene biljart lakens waardoor de vogels en de insecten in de problemen zijn gekomen. Vanuit het gezichtspunt van vogels en insecten hadden deze “groene lakens” bijna net zo goed geasfalteerd kunnen zijn. “Het groene laken” is een term voor de vlakken groene weilanden met alleen gras en geen biodiversiteit meer,.

De teelt van mais is ook een probleem. Om mais te telen moet worden eerst de grond kapot worden gemaakt. Tevens wordt de huidige gecoat met een uiterst effectieve gif middel tegen insecten. Dit kun je zien aan de kleur van de maiskorrel; de korrel is niet geel, maar roze door de coating. Alle insecten die op deze plant gaan zitten worden vergiftigd. Deze insecticiden komt terecht in de bodem en in de sloot. Helaas is er nog heel weinig onderzoek gedaan naar de gevolgen van het gebruik van dit “super gif”.

Murk Nijdam heeft een veehouderij in Gelderland. Hij maait weinig en gebruikt geen pesticiden; hij laat de natuur de vrije loop. Helaas is hij is de laatste boer in dit gebied, die het zo nog aanpakt. Op zijn land kunnen weidevogels en zwaluwen  rustig broeden, maar als er niet genoeg insecten zijn dan verhongeren de kuikens.

Jan Dirk van de Voort runt ook een boerderij zonder bestrijdingsmiddelen. Hij laat de koeien op de weilanden zelf alles regelen. Hij heeft geleerd dat hij er als mens vanaf moet blijven en de dieren hun eigen gang kan laten gaan. Maar is zijn biologische bedrijf wel helemaal schoon ook al gebruikt hij geen bestrijdingsmiddelen?

Landbouwkundige Jelmer Buijs is dit samen met Margriet Mantingh, senior expert water- en voedselveiligheid bij WECF, gaan onderzoeken. Zij hebben metingen verricht in het voer, in de mest en in de bodem van 24 Gelderse bedrijven of er toch niet, onbedoeld, schadelijke gifstoffen op deze bedrijven voorkomen. Jelmer Buijs is bewust mest gaan onderzoeken, omdat alles wat in het voer zit, alles wat in de stal wordt toegepast en alles wat in het drinkwater zit, uiteindelijk terug gevonden kan worden in de mest. In de eerste monsters hebben ze bestrijdingsmiddelen in de mest vastgesteld en stoffen die desastreus zijn voor insecten, zoals schimmel- en insecten bestrijdingsmiddelen, onkruid bestrijdingsmiddelen en biocide. Deze bestrijdingsmiddelen komen in de mest door het slootwater wat de dieren drinken en het bevindt zich in het krachtvoer. Jelmer Buijs heeft ook het krachtvoer onderzocht en treft hierin 62 verschillende bestrijdingsmiddelen aan.

Hoe komen deze bestrijdingsmiddelen in het krachtvoer terecht?

• Krachtvoer wordt gemaakt uit granen en soja bonen en bij deze teelt wordt menig bestrijdingsmiddel gebruikt
• Tijdens het transport naar de havens worden de vrachtwagens ontsmet
• De silo’s in de haven worden regelmatig ontsmet
• Op de schepen worden ontsmettingsmiddelen gebruikt

Al deze stoffen kun je terug vinden in het voer en vervolgens in de mest. Voer kopen dat vrij is van deze  stoffen is bijna onmogelijk, omdat je geen specificatie bij het krachtvoer aantreft. Dit houdt in dat de boer niet weet wat hij koopt.

De mest inclusief deze stoffen wordt weer uitgereden op het land. Meer dan de helft van Nederland bestaat uit landbouwgrond en bijna alle boeren doen in meer en mindere maten aan bemesting ( ook biologische boeren). Er zijn dus heel veel boeren die onbewust en onbedoeld toch een heleboel gif over hun land bestrijden

Jan Dirk van de Voort, een boer in Gelderland, gebruikt al 30 jaar geen bestrijdingsmiddelen meer en 50 jaar geen antibiotica. Juist daarom is hij zeer geschrokken van de resultaten uit het onderzoek, dat ook heeft plaatsgevonden  op zijn land . Bijvoorbeeld de DDT die zijn vader destijds gebruikt heeft, wordt nu nog terug gevonden in de grond.

LTO ( een organisatie voor individuele dienstverlening en groepsgerichte activiteiten voor agrarische ondernemers) heeft felle kritiek op het onderzoek van Jelmer Buijs en Margriet Mantingh. LTO is er niet van overtuigd dat de bestrijdingsmiddelen de oorzaak zijn van de insecten sterfte. Volgens Ben Haarman van Natuur- en Landschapsontwikkeling wordt in het onderzoek geen duidelijke relatie gelegd tussen de gevonden stoffen en de terugloop van de  insecten stand.  In het onderzoek mist hij het eventuele verband tussen de klimaatverandering, de grote hoeveelheid straling in de lucht, humane medicijn resten in het water en de insecten sterfte. Daarnaast stelt Ben Haarman dat de hoeveelheid stoffen, die terug gevonden zijn in de mest, ver onder de norm liggen.

Er is dus een norm, die bepaald hoeveel bestrijdingsmiddelen er in krachtvoer mogen zitten. Die norm bestaat om het vee te beschermen. Maar voor insecten bestaat er geen norm en daar ligt volgens Jelmer Buijs het probleem. Insecten sterven namelijk al bij een veel lagere dosis aan bestrijdingsmiddelen.

Jelmer Buijs wil graag spoedig een vervolgonderzoek om een ​​norm te ontwikkelen die ook de insecten beschermd. Hij stelt dan ook de vraag: ‘Hoe kun je vogels beschermen als het voer van de vogels niet beschermd wordt?’ De afweging hierbij is, gaan we voor een beetje minder opbrengst van nog heel veel gif erbij?

Wat denk jij?

Dit artikel is gebaseerd op de uitzending:  Wat nekt ’t insect