5 april was een belangrijke dag voor Svitlana Slesarenok, milieudeskundige en activiste van de NGO Black Sea Women’s Club uit Odesa, Oekraïne, toen zij de openingstoespraak hield voor het forum van het maatschappelijk middenveld voorafgaand aan het regionale forum voor duurzame ontwikkeling van de UNECE-regio in Genève.

Als ecofeministisch netwerk willen wij ruimte bieden aan de verhalen van inspirerende kampioenen op het gebied van gendergelijkheid en de strijd tegen klimaatverandering en milieuvervuiling. Wij geloven dat een duurzame toekomst en een duurzaam milieu feministische oplossingen nodig hebben die het leven van de mensen in het veld weerspiegelen. Daarom werken we aan transformatieve gendergelijkheid en mensenrechten van vrouwen in samenhang met duurzame ontwikkeling en klimaatrechtvaardigheid. Een van deze voorvechters is Svitlana Slesarenok.

Svitlana is de voorzitter van BSWC, een Oekraïense NGO die in 2007 is opgericht. BSWC is een regionaal netwerk van vrouwelijke leiders en milieu-ngo’s die werken aan de bescherming van de belangrijkste rivieren, de Donau, de Dnjestr en de Dnipro, die uitmonden in de Zwarte Zee. Maar Svitlana werd 5 weken geleden plotseling vluchteling. Toen Rusland op 24 februari Oekraïne binnenviel, vluchtte Svitlana samen met haar kleinkinderen naar een veilige plaats in Roemenië, waar ze een vrijwilligersnetwerk opzette met Oekraïense ngo-activisten, die hulp organiseerden voor verdedigers van de zuidelijke Oekraïense steden.

Waarom vrouwen essentieel zijn voor duurzame ontwikkeling

Naast haar werk als voorzitster van de Black Sea Women’s Club is Svitlana ook een uitgesproken ecofeministe. Ze is al lange tijd partner van de WECF. Ze was lid en medevoorzitter van onze Internationale Adviesraad gedurende 12 jaar. En al in 2002 schreef ze mee aan de WECF-publicatie “Waarom vrouwen essentieel zijn voor duurzame ontwikkeling”.

“De Verklaring van Stockholm, die in 1972 werd aangenomen door de Conferentie van de Verenigde Naties over het Menselijk Milieu, was het eerste document waarin de onderlinge verbanden tussen ontwikkeling, armoede en het milieu werden erkend. Vijftig jaar sinds Stockholm heeft de wereldgemeenschap veel werk verzet voor de ontwikkeling van een gemeenschappelijk inzicht en de instrumenten om te komen tot een gezondere planeet en welvaart voor iedereen. Onze planeet wordt geconfronteerd met toenemende milieu-uitdagingen en groeiende ongelijkheid die van invloed zijn op ontwikkeling en welzijn, maar nu hebben we in ieder geval een aantal belangrijke instrumenten, zoals de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen, die in 2015 door alle regeringen zijn aangenomen.”

“Dit jaar kijken we specifiek naar de vooruitgang op het gebied van #SDG4 over onderwijs, #SDG5 over gendergelijkheid, #SDG14 over zeeën en oceanen, #SDG15 over bossen en biodiversiteit en #SDG17 over partnerschappen en uitvoering. “We zagen echte vooruitgang in onze regio. We werkten met milieu- en klimaatdeskundigen uit de hele voormalige Sovjet-Unie aan hernieuwbare energie om de klimaatverandering aan te pakken, aan de bescherming van onze zeeën en onze biodiversiteit. En toen, op 24 februari 2022, begon Rusland een oorlog tegen mijn land, de soevereine staat Oekraïne, waardoor de vooruitgang met betrekking tot de 2030-agenda ongedaan werd gemaakt, de wereldvrede, voedselzekerheid en duurzaamheid in gevaar kwamen en miljoenen vluchtelingen en duizenden doden en gewonden vielen. We moeten samen de oorlog stoppen, het internationaal recht respecteren en handhaven, vrede stichten en een manier vinden om onze gemeenschappelijke waarden te beschermen: voor een gezonde planeet voor de welvaart van iedereen – dat is onze verantwoordelijkheid.”

“Deze oorlog is niet alleen een oorlog tegen Oekraïne, het is een oorlog tegen duurzame ontwikkeling van onze planeet, SDG’s, de mensheid.”
Svitlana heeft jaar en jaar heftig een alternatief voor kernenergie voorgesteld al sprekend op vele evenementen: “Oekraïne is een van de meest energieverspillende landen ter wereld – ons energiegebruik is drie keer hoger dan dat van ons buurland Polen. Alleen als we efficiënter met energie omgaan, kunnen we de gevaarlijke kernenergie uit ons leven bannen. En we zijn niet de enigen. De lijst van landen die energie verspillen is lang. Kernenergie levert momenteel slechts 2 tot 3% van de totale energie wereldwijd, dat kunnen we gemakkelijk wegwerken door energie te besparen – wij zien energie-efficiëntiemaatregelen als een weg naar een veilige energietoekomst.”

In haar openingstoespraak waarschuwt zij ook voor de gevaren van kernenergie en hoe gezondheidsrisico’s kunnen worden voorkomen, wanneer Russische troepen kerncentrales bombarderen. “Er is niets zo onhoudbaar voor de planeet als oorlog en militarisme. We zijn misschien zelfs dicht bij een kernoorlog… U hebt misschien de foto’s gezien van de honderden dappere burgers van de stad Energodar die voor de Russische tanks stonden om te proberen hen ervan te weerhouden naar onze grootste kerncentrale van Zaporozhye te gaan. De dochter van mijn zwager deed mee. Vandaag de dag betekent SDG15 voor Oekraïne en de buurlanden bescherming van bossen en biodiversiteit het aanpakken van de verschrikkelijke vervuiling van water, bodem en lucht door gebombardeerde olieopslagfaciliteiten, het platbranden van gebombardeerde wegen, benzinestations en andere infrastructuur. In het bijzonder maken we ons grote zorgen over een aantal bosbranden in het ‘rode’ bos van Tsjernobyl, als gevolg van de beschietingen, die hebben geleid tot een verhoogde uitstoot van radioactiviteit. “En we zijn bang voor de potentiële dreiging van Russische aanvallen en ongelukken in onze andere kerncentrales. Vanwege de oorlog betekent de aanpak van SDG14 in de landen van het Zwarte Zeegebied vandaag helaas dat we niet-ontplofte mijnen en scheepswrakken – vernietigd door Russische raketschepen – uit zee moeten verwijderen. De Russen hebben 4200 mijnen in de Zwarte Zee gelegd”.

Onze gemeenschappelijke waarden beschermen

“Het aantal vrouwen in het leger, dat al hoog was, is nu bijna een kwart van het totale leger, 57.000 vrouwelijke soldaten, voornamelijk jonge vrouwen. De dokters en verpleegsters die gedeeltelijk in gebombardeerde ziekenhuizen werken en met een gebrek aan geneesmiddelen, velen zijn vrouwen, zoals mijn schoondochter. Deze vrouwen blijven in de oorlog. Hun kinderen moeten het land ontvluchten zonder hun ouders, zoals in ons gezin, waar ik nu voor mijn kleinkinderen zorg. Ik en mijn kleinkinderen, wij zijn vluchtelingen in Roemenië.”

Wat SDG 5 betreft, vermeldt Svitlana dat er veel vrouwen en meisjes dood zijn, die lijden onder verkrachting, mishandeling en gruwelijk geweld door Russische soldaten. “Volgens het Openbaar Ministerie van Oekraïne zijn er op 30 maart 2022 150 kinderen gedood en meer dan 222 kinderen gewond geraakt in Oekraïne, maar dit is zonder de dode kinderen in de bezette steden zoals Mariupol mee te tellen. Velen zijn vluchtelingen. Per 31 maart hebben 4 miljoen vluchtelingen Oekraïne verlaten, en we hebben ongeveer 6 tot 12 miljoen mensen die in eigen land ontheemd zijn. We vrezen dat er in Mariupol misschien 5000 mensen zijn omgekomen, maar de politie heeft de toegang geweigerd”.

Over SDG4 zegt Svitlana: “U hebt waarschijnlijk de afschuwelijke foto’s van dit weekend uit Bucha gezien, waar meer dan 400 burgers zijn afgeslacht. Voor Oekraïne betekent dit vandaag dat meer dan 211 scholen zijn gebombardeerd, vernietigd… kinderen gaan niet meer naar school, en velen zijn gestorven. Ze hebben onze dromen van duurzame ontwikkeling gestolen. De oorlog is een misdaad tegen onze gemeenschappelijke toekomst, tegen onze duurzame en inclusieve toekomst.”

“We moeten duidelijk en helder begrijpen dat deze oorlog niet alleen een oorlog is tegen Oekraïne, het is een oorlog tegen duurzame ontwikkeling van onze planeet, de SDG’s, de mensheid, en de gemeenschappelijke waarden die we de afgelopen 50 jaar samen hebben ontwikkeld. We moeten samen de oorlog stoppen, het internationaal recht respecteren en handhaven, vrede opbouwen en een manier vinden hoe we onze gemeenschappelijke waarden kunnen beschermen: voor een gezonde planeet voor de welvaart van iedereen – dat is onze verantwoordelijkheid.”

Black Sea Women’s Club

Het doel van de organisatie waarvoor Svitlana werkt, Black Sea Women’s Club, is de bescherming van de watervoorraden en de duurzame ontwikkeling van het Zwarte Zeegebied. BSWC heeft haar hoofdkantoor in Odessa en is ook actief in Moldavië, Roemenië en Georgië. BSWC bevordert de bescherming van de watervoorraden, een eco-systeembenadering, energie-efficiëntie en het behoud van het evenwicht tussen mannen en vrouwen bij de duurzame ontwikkeling van het Zwarte-Zeegebied. Voor de oorlog was de organisatie actief op het gebied van het opzetten en ontwikkelen van infrastructuur voor milieutoerisme en het ontwikkelen van milieukeurmerken voor de stranden van de Zwarte Zee.

Banner Photo Credit: Foto UNECE/Pierre Albouy – “6 april 2022, Svitlana brengt verslag uit van het Civil Society Forum”.